Alt/Az

 තිරස් ඛණ්ඩාංක පද්ධතිය, Alt/Az පද්ධතිය ලෙසද හැඳින්වේ, ග්‍රහලෝක, සූර්යයා හෝ චන්ද්‍රයා වැනි අහසේ ඇති වස්තූන්ගේ නිවැරදි පිහිටීම විස්තර කිරීමේ ක්‍රමයකි.

Image Credit : YouTube 

Altitude

වස්තුව ක්ෂිතිජය සමඟ සාදන කෝණය. ක්ෂිතිජය ස්පර්ශ කරන බව පෙනෙන වස්තූන් 0° ක උන්නතාංශයක් ඇති අතර, ඔබට කෙළින් ඉහළින් ඇති ඒවා 90° දී ඇත (නිදර්ශනය 2 බලන්න). ක්ෂිතිජයට පහළින් ඇති ඕනෑම දෙයකට සෘණ කෝණයක් ඇත, -90° කෙලින්ම පහළට පිහිටීම විස්තර කරයි. මෙම සහ අනෙකුත් ආකාශ ඛණ්ඩාංක පද්ධති තුළ, ඔබට කෙළින්ම ඉහළින් ඇති ස්ථානය zenith ලෙස හඳුන්වන අතර ඔබට හරියටම පහළින් ඇති ලක්ෂ්‍යය nadir ලෙස හැඳින්වේ.

Az

උතුර, නැගෙනහිර, දකුණ, හෝ බටහිර වැනි වස්තුවේ ප්‍රධාන දිශාව. එය සත්‍ය උතුර වැනි යොමු දිශාවකින් වස්තුව සාදන තිරස් කෝණය ලෙස දක්වා ඇත (නිදර්ශනය 3 බලන්න). වස්තුව ක්ෂිතිජය සමඟ සම්බන්ධ කරන සිරස් රේඛාවක් සිතන්න. Azimuth යනු එම රේඛාව ක්ෂිතිජය හරහා ගමන් කරන ස්ථානය සහ යොමු දිශාව අතර කෝණයයි. සත්‍ය උතුර යොමුව ලෙස භාවිතා කරන්නේ නම්, එය 0°ක  නිරූපණය වන අතර කෝණ අගයන් නැගෙනහිර දෙසට වැඩිවේ.